Bronchoskopia (inaczej badanie bronchoskopowe) to rodzaj badania endoskopowego (wziernikowego), które pozwala na zbadanie dróg oddechowych, a w efekcie na postawienie prawidłowej diagnozy wielu chorób. Dzięki niej możliwe jest dokonanie oceny struktury m.in. krtani, tchawicy czy oskrzeli.

W celu wykonania badania wykorzystuje się bronchoskop – czyli elastyczne urządzenie składające się ze światłowodu zakończonego kamerą, wprowadzane pacjentowi przez nos lub jamę ustną, aby dotrzeć do płuc. Chociaż bronchoskopia jest badaniem inwazyjnym, nie jest bolesna i jest bezpieczna dla zdrowia chorego. Wykonuje się ją w znieczuleniu miejscowym. W trakcie badania dokonuje się zapisu wideo, który pomaga lekarzowi udokumentować wyniki.

Bronchoskopia pozwala na obserwację płuc oraz dróg oddechowych i zwykle wykonywana jest przez pulmonologa. Z reguły używa się elastycznego bronchoskopu, jednak w pewnych sytuacjach, np. w przypadku dużego krwawienia w płucach lub obecności ciała obcego w drogach oddechowych, może być potrzebny sztywny bronchoskop.

Najpowszechniejszą przyczyną konieczności przeprowadzenia tego badania jest krwioplucie, uporczywy kaszel, nawracające infekcje lub zmiany zaobserwowane w badaniu rentgenowskim klatki piersiowej. Bronchoskopię można też wykorzystać do pobrania próbek śluzu lub usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych oraz płuc. Umożliwia też pobranie materiału z oskrzeli i płuc do badania histologicznego.

Podczas bronchoskopii można pobrać materiał do badania bakteriologicznego (w celu ustalenia, jakie bakterie powodują chorobę, np. zapalenie płuc) oraz pobrać wycinki błony śluzowej do badania histopatologicznego.

W czasie bronchoskopii można również wykonać biopsję węzła chłonnego przez ścianę oskrzela, a także pobrać do badania drobny fragment miąższu płuc za pomocą transbronchialnej (przezoskrzelowej) biopsji płuca. Obecnie bronchoskopię najczęściej wykonuje się z użyciem bronchofiberoskopu, ale niekiedy wykonuje się tzw. bronchoskopię sztywną za pomocą metalowego bronchoskopu (najczęściej u chorych na zaawansowanego raka płuc w celu udrożnienia oskrzela zatkanego przez nowotwór).

Bronchoskopia jest bardzo ważna w diagnostyce wielu objawów ze strony układu oddechowego, takich jak krwioplucie, duszność, przewlekły kaszel i nawracające zapalenia płuc. Dokładne wskazania zależą od sytuacji klinicznej i może je ocenić jedynie lekarz. Bronchoskopię wykonuje się też w ramach diagnostyki zmian stwierdzanych w badaniach obrazowych płuc (RTG i lub TK), takich jak guzy, zmiany naciekowe lub zmiany śródmiąższowe w płucach. Prawidłowy wynik tych badań nie wyklucza w wielu sytuacjach konieczności wykonania bronchoskopii.

Bronchoskopię wykonuje się również w celach leczniczych, takich jak odsysanie wydzieliny z oskrzeli u chorych, którzy mają trudności z jej odkrztuszaniem, podejrzenie zachłyśnięcia lub konieczność usunięcia ciała obcego, czy udrożnienie zwężonego oskrzela.

Do eksperymentalnych metod leczenia, wykorzystywanych podczas bronchoskopii głównie w badaniach naukowych, należy termoplastyka mięśni oskrzeli, stosowana w leczeniu ciężkiej astmy, i wszczepianie zastawek powodujących niedodmę (zapadnięcie części płuca) u chorych z rozedmą.

Bronchoskop klasyczny  jest niezwykle przydatny w zabiegach takich jak protezowanie dróg oddechowych, laseroterapia, interwencja w masywnych krwawieniach z dróg oddechowych czy usuwanie ciał obcych. Niewątpliwą zaletą tego instrumentu jest szerokie światło pozwalające na swobodną manipulację narzędziami, większa objętość pobieranego materiału biopsyjnego, mniejsze ryzyko przejściowej desaturacji hemoglobiny u pacjenta, możliwość odsysania dużych skrzepów czy ewakuacji gazów powstających podczas koagulacji. Istnieje też możliwość uciśnięcia miejsca krwawienia samą rurą bronchoskopu czy też użycia go w celu rozszerzenia oskrzeli. Sztywny tracheoskop ma długość ok. 27 cm, bronchoskop zwykle <32 cm. Średnica to najczęściej 7,5 lub 8,5 mm (4-6 mm dla dzieci). Przyrząd zaopatrzony jest w światło halogenowe oraz teleskopy pozwalające na obserwację pod różnymi kątami.

Przed bronchoskopią pacjent musi pozostawać na czczo. W dniu badania nie wolno przyjmować żadnych pokarmów ani płynów. Pierwszy posiłek może zjeść co najmniej 2 godziny po badaniu (w czasie bronchoskopii znieczulana jest krtań, dlatego jedzenie lub picie od razu po zabiegu grozi zachłyśnięciem!).

Przeciwwskazania do wykonywania zabiegu:

• ciężka niewydolność oddechowa i serca,
• ciężkie zaburzenia rytmu serca,
• duża niedokrwistość,
• zaburzenia krzepnięcia krwi.

Opis

Przed bronchoskopią konieczne jest założenie dostępu do żyły, tzw. wenflonu. Pacjent otrzymuje dożylnie leki uspokajające i nasenne oraz działające przeciwkaszlowo i przeciwbólowo. Gardło oraz przewody nosowe znieczula się roztworem lidokainy. Badanie wykonuje się w pozycji leżącej.

Lekarz wprowadza bronchofiberoskop przez nos lub usta pacjenta. W zależności od badań wykonywanych podczas bronchoskopii procedura trwa od kilku do kilkunastu minut.

Mimo znieczulenia wprowadzanie bronchofiberoskopu przez nos jest dla pacjenta nieprzyjemne.

Po wprowadzeniu bronchofiberoskopu do tchawicy i oskrzeli może pojawić się kaszel i duszność. W czasie badania błona śluzowa oskrzeli jest znieczulana miejscowo roztworem lidokainy, a w razie potrzeby pacjentowi podaje się tlen.

Percepcja zabiegu jest różna w zależności od indywidualnej reakcji na leki podawane w czasie zabiegu, które znacznie zmniejszają nieprzyjemne doznania. Część pacjentów przesypia większość zabiegu, a po jego zakończeniu nie pamięta, że przebyła bronchoskopię.

Po zabiegu pacjent może się skarżyć na ból gardła lub chrypkę, które powinny ustąpić w ciągu 24 godzin. Jeżeli chrypka utrzymuje się dłużej, należy się zgłosić do lekarza. Jeżeli podczas bronchoskopii wykonywano biopsję, po zabiegu może wystąpić niewielkie krwioplucie.

Bronchoskop  giętki (fi 5,2/ 6,0 mm) z kanałem roboczym wyprodukowany przez niemiecką firmę EMOS charakteryzuje się doskonałym, jasnym obrazem i znakomitą ergonomią.